Краснохолмский кӱзе шочын?

«Башнефть – Россий экономикын флагманже», тыге возен пижыктыме плакатым селанан ик мучашыштыже ужаш лиеш. Моткоч моторын да патырын, виян да ўшанлын йоҥгат нине мутла. Таче селаште илыше самырык еҥ-влаклан нине мутым умылаш нелырак, очыни. «Кугу нефть» умылымашат ынде шеҥгелан кодын. А тидын нерген возыде нигузе ок лий. Вет тудлан кӧра, 50 ий ончыч, поселко шочын.

Поселоклан официальный статусым Башкортостанысе Верховный Советын пунчалже почеш 1957 ийыште пуымо. Но тудын вияҥме историйже 1952 ийыште Башкирийын йўдвел ужашыштыже нефть улмо икмыняр верым почмеке, тўҥалын. 1952-1953 ийлам кугу чоҥымаш ийла манаш лиеш. Факт-влакым ончалына.

Поселок лу щитовой пӧртла гыч тўҥалын. Тыштак производственный пӧлем да пашаеҥ-влакын илыме верышт да самырык-влаклан тўшкагудо верланеныт улмаш. Нуно тачысе кече марте транспорт цех ваштареш территорийыште шогат. Кеч нуно архитектура памятник огытыл гынат, мыланна садак шерге улыт. Тиде мемнан историйнан ужашыже. Кызытсе пазар шеҥгелне барак-влакым чоҥеныт ыле. Тушто эрык деч посна кодымо еҥ-влак (заключенный-влак) иленыт, нуно илыме вер ден призводственный базым чоҥеныт. Неле жап лийын. Теле, коҥгаш олтен пӧлемым ырыкташ пу кўлын. Кечылан кок гана трактор Чомар гыч пум конден. Пу тунам шӧртньӧ акаш лийын. Таче тудо оҥай да шотдымыла чучеш, транспорт олмеш имньым кучылтыныт. Телым гын, лум корным петырымылан кӧра, южгунам Янаул станцийышкат каен кертын огынал. Тунам тудо стратегическийлан шотлалтын.

Краснохолмский поселкым чоҥышо еҥ-влаклан шуко нелым чыташ пернен. Нунын лўмышт мыланна историй. Ий-влак эртат гынат, калык нуным ок мондо. Правительство комиссийын членже-влак Ф.Г. Ефремов ден И.Д. Еременко, нуно поселкым кушто чоҥаш кўлмӧ верым ойыреныт налыныт, А.И. Глухов, тунам тудо Калтаса разведкым вуйлатен, С.А. Калашников, бурений шотышто у конторым вуйлатен, А.Т. Таджиев, тўҥ инженер Д.М. Смышляев, тўҥ геолог, С.П. Тищенко, тўҥ экономист, А.Н. Горячкин, озанлык ужаш шотышто вуйлатышын алмаштышыже, самырык специалист-влак М.С. Идиатуллин, Л.И. Артемьева да шуко молат.

Икымше буровой мастер, самырык рвезе-влак, опыт укелык да неле паша деч лўдын огытыл. В.Ф. Краснов, П.Ф. Исаев, А.Х. Тухтеев, Н.Г. Андреев, В.П. Талынев. Паша шолын, тидыже Краснохолмский селан кушмыжо да вияҥмыже гыч койын, шуко социальный объект-влакым чоҥаш тўҥалыныт. Клуб, библиотеке, монча, школ да йочасад. Калыкат ешаралт толын. Кудлымшо ийла тўҥалтыште поселкышто вич тўжем наре калык илен.

Шуко жап Крансохолмский селасе УБР поселоклан вияҥаш йӧным ыштен. Мыняр шуко нефтьым туленыт, селат тунар сай вияҥын. Теве оҥай статистика данный-влак. Краснохолмский УБР шаланымыж деч ончыч, кандаш миллион метр утла курыкысо породым буритлен. Икымше миллионым буритлаш 13 ият 4 тылзе кўлын. Сай паша лектышым ончыктымыштлан управлений коллективым ик гана веле огыл правительственный награде-влак дене палемденыт, 1981 ийыште РСФСР Верховный Советын Президиумжын Чап грамотыж дене палемдалтын, буровик-влак кандаш гана куснылшо Йошкар Знамям налыныт.

Краснохолмский селасе нефтяникмытын туныктышышт-влак сай лийыныт. Евгений Васильевич Столяров, Кугу Отечественный сарын участникше, отличий дене Уфасе нефтяной институтым тунем лектын. Тудо 13 ий Калтасасе бурений конторым вуйлатен, тиддеч посна Уфаште, Арланыште, Краснохолмскийыште нефть улмо верлам почмаште участоватлен. Тўҥ инженер лийын тунам Ризванов Наиль Масалимович ыштен, тўҥ геолог – Файн Юрий Борисович. Нуно шке йырышт пашам йӧратыше еҥ-влакым чумыреныт, ончык каяш нуным кумылаҥденыт. Нунын тунемышыт-влак кокла гыч поснак Шайдуллин Марат Гависовичым палемдаш кўлеш. Тудо кумло ий утла нефть промышленностьышто тыршен да Краснохолмский УБР-ым вуйлатен. Тудо Октябрь революций, Трудовой Йошкар Знамя, «Знак Почета» орден-влакын кавалерышт улеш. Серегин Иван Тимофеевич – буровой мастер, кугыжаныш премийын лауреатше, талантан нефтяник, тудын лўмжым поселкын ик уремже нумалеш. Фаизов Фануз Фаизович – Краснохолмский УБР-н бурильщикше, Социалистический Пашан Геройжо, шке пашажым сай палыше специалист. Краснохолмский селан историйыштыже шагал огыл лўм-влак возалтыныт. Нунын коклаште Башкирийын сулло нефтяникше-влак Г.С. Саитов, Б.Е. Горшков, М.А. Бурдин, М.Р. Молчанкина, З.С. Кунакбаев, П.П. Сюткин, Г.Г. Галиаскаров, РСФСР нефть да газ промышленностьын сулло пашаеҥже-влак С.И. Литвинов, Ф.В. Князев, Башкортостанын сулло строительже В.И. Порошин.