Контрольно-висыме прибор да автоматика шотышто слесарь Яковлев Николай Александрович шочмо предприятийжылан 40 ийым пуэн

Яковлев Николай Александрович – тиде ӱшанле еҥ, тудлан эре эҥерташ лиеш. Тыгай тудын койыш-шоктышыжо: ӱшанле. Чылажымат раш ышташ тырша, сандене профессийымат ӱмыржылан иктым ойырен налын: Арлан нефтепроводной управленийын «Калтаса» (ЛДПС) линейный производственно-диспетчерский станцийыште контрольно-висыме прибор да автоматике шотышто слесарь лийын Яковлев Николай теве ынде 40 ий утла тырша. Чылажат тудын пелен: усталык, шинчымаш, навык. Тыгай пашаеҥ коллективыште моткоч кӱлешан, тудо шӱден пуымо чыла пашам шуктен кертеш.

… Келтей ялын шочшыжо, а тудын йоча годсо жапше 50-ше ийла мучаште – 60-шо ийла тӱҥалтышлан логалын, ту жапыште моло ялысе йоча-влак семын изинекак пашалан пижаш логалын, ача-ава-влаклан озанлыкыште, пакчаште, шудым солымаште полшеныт… Ача ден аваже тудым паша деч лӱдын шогаш огыл туныктеныт. Варажым Яковлев Николай нунын мутыштым ик гана веле огыл поро мут дене шарналтен. Вет лач пашам йöратымашыже тудлан илышыштыже вияш корно дене каяш полшен.

Школым тунем пытарымыж деч вара (тӱҥалтыште шочмо Келтей ялысе кандашияш школым, вара Кöтеремыште индешияшым) Николай ончылно профессийым ойырен налме шотышто йодыш лектын. Профессийым ойырен налашыже куштылго лийын, вет тудо аппарат-влакым рончаш, погаш, тӱзаташ йöратен. Николай Нефтекамск оласе 47 №-ан техучилищыш тунемаш пурен, электроустановко-влакым олмыктымо да обслуживатлыме шотышто электромонтер специальностьым налын. Училищым тунем пытарымыж деч вара самырык специалистым Нефтекамскысе пролымо паша управленийыш колтат, мланде кöргым шымлыме коллективыште кужу жап тыршаш пернен огыл – военкомат гыч повестке толын.

Яковлев Николай Тихоокеанский флотышто атомный подводный лодкышто электрик лийын служитлен. Субмарина ту жаплан келшен толшо электрооборудований дене куралаҥдалтын лийын. Кум ият пеле наре жап арамлан эртен огыл: шочмо эл ончылно шке порысшым шуктен, специальность шотышто сай практикым эртен. Служитлымыж годым мланде йыр кошташыже пернен огыл, а теве Южно-Китайский теҥызыште, тунам 70-ше ийла мучаште Китай ден Вьетнам коклаште конфликт лийын, лияшыже пернен. Кеч Тихоокеанский флотын атомный подлодкыжо-влак боевой действийлаште участвоватлен огытыл гынат, тудын ты регионышто лиймыже кучедалше-влакым ушыш пуртен.

Служитлымеке, Яковлев 1980 ийыште шочмо ялышкыже пöртылын, вара «Калтаса» ЛПДС-ыш пашаш пура. Тыште тудо ӱмыржö мучко пашам ышташ тӱҥалмыже нерген шонен мо тунам? Кызыт каласаш ок лий. Туге гынат иктым каласаш кӱлеш: тиде шонкален-вискален налме решений. Сандене Яковлевын чылажат миен лектын. Чолга морякым контрольно-висыме прибор да автоматика шотышто слесарьлан станцийыш налыныт. Тудо ончылно шындыме задаче-влакым ӱшанлын шуктен (усталык ден моштымаш полшеныт), а иктаж-мо палыдыме дене вашлиялтын гын, кугырак йолташыже-влак полшеныт. Николай Александровичын икымше наставникше, КИПиА шотышто инженер Шамиев Иван Шамиевичым кызытат поро мут дене шокшын шарналта. Автоматика да телемеханике средствым эксплуатаций участкым вуйлатыше Васильев Роберт Васильевич дене пырля ятыр ий тыршеныт. Контрольно-висыме прибор-влакым обслуживатленыт, станцийын автоматика системыжым монтироватленыт, оборудованийым вашталтеныт…

– Икмыняр кугу производствым молемдымым нылле утла ий ужынам, – ойла Николай Александрович. – Релейный прибор-влак, нунышт мыйын станцийыште пашам ышташ тӱҥалме жапыште ыльыч, шукертак микропроцессорлашке вашталтеныт. Технический процесс ик верыште ок шого, ончыко кая, прибор-влак саемдалтыт. Мыланнат шеҥгелан кодман огыл: тунемына, уым шымлена.

Шке пашажым Николай Александрович тӱҥалтыш гыч мучаш марте сай пала, тудо кӱкшö классан специалист веле огыл, тыгак самырык-влаклан наставник улеш. Кö самырык специалист-влаклан производствышто тунем шуаш полша, вашмутат раш: конешне, Яковлев!

Еш илышыжат удан огыл мия. Служитлен пöртылмеке ик ий гыч Николай Александрович ӱдырым налын: шочмо ялыштыжат шке пӱрымашыжым муын. Елизавета дене 1981 ийыште сӱаным модыныт да теве 37 ий пырля икте-весышт дене келшен илат. Кок икшывым шочыктеныт да ончен кугемденыт – Лилия ӱдыр ден Андрей эргым. Кызыт нунат шке ешыштым чумыреныт, коча ден ковалан кок уныкам пöлекленыт. Андрей ачажын корныж дене каен – Арлан НУ производственный обслуживаний базыште электромеханик лийын пашам ышта. Дмитрий веҥышт Рӱдö олмыктымо службын участкыштыже вуйлатыше лийын тырша. Профессийыште шкеныштым муыт, пашаче тукымым шочыктат.

Ю. Шамсутдинов.