Самырык кудалыштше, туманлыше да йолагай ава-влак нерген

Кызытсе ийготыш шудымо икшыве-влакын могай осал пашам ыштымыштым пален налнет гын, улыжат ийготыш шудымо икшыве-влак дене паша шотышто комиссийын погынымаште лияш кӱлеш, тыште кажне гана изи калтасамытын да нунын ача-аваштын пӱрымашышт решатлалтеш.

Эн ончыч сигнал карте, а тудыжо районысо ик школ гыч туныктышо деч комиссийыш пурен, лончылалтын. Туныктышо-влак тургыжланеныт, вет ик тунемшын капкылыштыже нузылтыш ден удыралме пале-влак лийыныт. Тӱҥалтыште икшыве мыйым авам кыра манын каласен. Вара тудо шке мутшо деч чакныш. Ава школ дене кылым ок кучо, туныктышо-влакымат мӧҥгышкыжӧ ок пурто. Эргыжын воспитанийже дене ок заниматлалт. Сандене, очыни, тудын койышыштыжо лӱдыкшӧ сигнал-влаклан нимогай вниманийым ок ойыро. Туныктышо-влакын мутышт почеш, икшыве чӱчкыдын шыдешка, сыра. Мый тыгай погынымашлаште ик гана веле огыл лийынам, сандене ты неле ситуаций гыч корным муыде, комиссий шке омсажым ок петыре. Ты ганат эргылан врачын консультацийжым оперативно организоватлыме лийын, тыште специалист чыла шеледен лекшаш, икшывын койышыжо – тиде туныктышын начар пашаже але иктаж-могай чер улмаш.

Чаманен каласаш логалеш, правам пудыртымаш аракам йӱмӧ вуя чӱчкыдын ышталтеш. Ты гана комиссийыште ийготыш шудымо икшывын да тудын аважым вурсеныт: рвезылан эше 16 ияшат уке, сандене «Нахождение в состоянии опьянения несовершеннолетних либо потребление (распитие) ими алкогольно и спиртосодержащей продукции» 20.22 статья почеш административный протоколым аважлан серыме лийын. Ийготыш шудымо икшыве нимом шылталыде каласен, йолташыже-влак дене пырля сырам икымше гана йӱын. Сандене мыйын ик йодыш моткоч тургыжландара: ты сомылышто иктаж-могай кугыеҥ гынат участвоватлен: нунылан аракам ужален але тудым налын пуэн. Шижылтын, эрге да тудын аважлан чонлан келшыдыме ты ситуаций шотышто чот тургыжланеныт. Ты статья почеш 1500 гыч 2000 теҥге марте административный штраф пышталтеш. Сандене ийготыш шудымо икшывын титакан улмыж дене келшымыжлан да рвезын характеристикыжат начар огыл лийын, комиссий минимальный суммым тӱлаш пуэн.

Сайын шоналтыде ыштыдымылан да корно правилым пудыртымылан 16 ияш икшывым наказатленыт. Тудын шочшыжо маска полышым ончыктен, шке машинаж деч суравочым пуэн. Ты рвезын автомашинам виктараш нимогай праваже лийын огыл, тудо эше самырык улеш да водительын праваже уке. Рвезе титакан улмыжым шылтен огыл. А руль воктеке «ала нигӧлан ом логал» ӱшан дене шинчын. Уке, логалын, «правадыме» водительым ГИБДД-ын пашаеҥже-влак чареныт. Законодательстве дене келшышын, 5000 гыч 15000 теҥге марте штраф пышталтеш. Комиссий минимальный наказанийым пуэн – самырык кудалыштше вич тӱжем теҥгелан штрафоватлалтын. Тыште да вес случайыште, кунам ийготыш шудымо рвезе сырам йӱын, паша кастене лийын, кунам «комендантский шагат» тӱҥалын, нунын аваштлан эше административный протоколым возымо.

Комиссийыш эше туманлымылан ик рвезым ӱжыктеныт (БР-ын административный кодексыштыже 13.8 статья уло). Тудо мӧҥгыштыжӧ вурседалын да тумам нӧлтен, аваже полицийым ӱжыктен. Правам пудыртымо жапыште самырык рвезылан эше 18 ий лийын огыл, а комиссийыш тудо шкет толын. Ийготыш шудымо икшыве-влак дене паша шотышто комиссийыште «ача-ава» манме статья чӱчкыдын лончылалтеш. Тиде РФ КоАП-ын 5.35 статьяже – икшывым туныктымо шотышто шке пашаштым начар шуктымаш. Ты административный пашаште ача ден аван характеристикыштышт тыге возалтеш: пашам огыт ыште, чӱчкыдын аракам йӱыт, ӱдыр ден эргыштын койышыштым огыт контролироватле, огыт туныкто, изи икшыве-влакым мӧҥгыштӧ шкетыштым кодат. Тыгак ик ава комиссийыш логалын. Самырык ава, тудын кум изи икшывыже уло, пелашыже вахте йӧн дене пашам ыштыме жапыште, шала илышым намиен, йӱын, икшыве-влакым шкетыштым мӧҥгыштӧ коден да пӧртыштӧ йот еҥ-влак чӱчкыдын чумыргеныт. Пӧрт кӧргым эрыктыме да икшыве-влакым пукшымо нерген тургыжланен огыл.

Профилактике системе ведомствын пашаеҥже-влак ты ешыш кунам миеныт, ава подылшо лийын, пӧрт кӧргӧ лавыран, кастрюля ден холодильник яра лийыныт. Кугырак кок икшывым йоча приютыш наҥгаеныт, а эн изижым – аваж дене пырля эмлымверыш пыштеныт. Ты ава дене ятыр жап да куштылго огыл мутланымаш арам лийын огыл манын ӱшаныме шуэш. Ӱдырамаш шорташ тӱҥалын. Кеч тидыже ӱшандара – ала чыла умылен? Ты авалан уш-акыл ок пуро гын, тудым тӱҥалтыште права деч чактарак, а вара суд гоч права деч посна кодат. А икшыве-влакым кугыжаныш ончаш тӱҥалеш.