Шуко еҥ манмыла, кызыт илыш-йӱлам кучаш модно да нимынярат неле огыл, тидлан улыжат икмыняр тӱҥ правилым шуктыман.
Омо кумыл дене чак кылдалтын. Пеҥгыдын, сайын да пайдалын малаш манын, икмыняр каҥашым шотыш налаш уто огыл:
Кугыеҥланат 8 шагат малыман. 22-23 шагатлан малаш возаш тыршыман. Организм лачшымак тиде жапыште лушка да айдеме ласкан мален колта;
Кас кочкышым малаш вочмо деч 2 шагат ончыч ыштыман. Лачшымак малаш вочмо деч ончыч шӧ негызан шопалге напиткым йӱаш, пакчасаскам да емыж-саскам кочкаш лиеш. Утыждене кочкаш тыршыман огыл, но шужышат малаш вочман огыл;
Малаш вочмо деч ончыч пӧлемым южтарыман. Южын температурыжым эскерыман – пӧлемыште юалге лийшаш. Эн келшыше температурылан +20-22 градус шотлалтеш;
Малыме вер ни пушкыдо, ны пеҥгыде лийшаш огыл, тудо могырланат келшен толшаш;
Омо пайдале лийже манын, эре ик жапыште возаш да кынелаш тыршыман.
Капкылым, ӱпым, кӱчым да умша кӧргым яндарын кучыман. Вургем ден йолчиемымат эскерыман.
Тидланже тудым эр гыч кас марте кузе эртарымым эскерыман. Суткасе 24 шагат тыге шелалтшаш: 8 шагат – пашалан, 8 шагат – канышлан (тышке спортымат обязательно пуртыман) да 8 шагат – омылан. Физкультуралан, вӱд процедурлан, свежа южлан жапым ойыраш мондыман огыл. Икманаш, жапым аклаш да тазалыкым саемдашлан кучылташ тунемман.
Таза илыш-йӱла зарядке дене чак кылдалтын. Тудо организмым помыжалтара, кумылым нӧлталеш. Эр зарядкылан капкылым лывыртыше, шӱлышым нормыш кондышо упражнений-влакым ойырен налман.
Таза илыш-йӱлан эше ик тӱҥ ужашыже – пайдале кочкыш:
Кечыште 4-5 гана да эре ик жапыште кочкаш тыршыман;
Рационыш тӱрлӧ кочкышым пуртыман;
Шолдыран йоҥыштымо ложаш дене пыштыме микронутриентлан поян киндым кочман;
Рационыш кече еда шӧрым, бифидобактерий дене пойдарыме шӧр негызан продуктым пуртыман. Арняш 2 гана натуральный торыкым кочман;
Коя шыл ден шыл продуктым, ты шотыштак колбаса шотан изделийым, коядыме шыл, кол, кайык, муно да отызан культур дене алмаштыман;
Кече еда шукырак пакчасаскам, емыж-саскам кочман, 3-5 тӱрлӧ тӱсан сокым йӱман;
Шӧнчалым шагалемдаш тыршыман. Тыгодым йодироватлыме шӧнчалым гына кочман;
Рацион гыч уксусым, майонезым, кетчупым, кочо таман йӧрым кораҥдыман;
Шере продуктым лийме семын шагалрак кочман, поснак газироватлыме напиткын кугытшым эскерыман, карамельым умшашкат налман огыл;
Кече мучко яндар вӱдым йӱман. Тудо организм гыч осал токсиным луктеш, адакше кочкышым шуклыктараш полша;
Утларакше пареш кӱктымӧ, шолтымо але кӱктымӧ кочкышым кочман;
Кочкыш эре свежа лийже. Шӱймӧ да шумо деч тудым лучо изин-изин ямдылыман;
Продуктым налме деч ончыч ямдылыме да аралаш лийме жапым шотыш налман.
Осал койыш дене чеверласыман
Осал койыш деч утлаш куштылго огыл, но таза илыш-йӱла ден тудын коклаште нимогай кыл уке. Тамак ден арака айдемын пашажым мыняр-гынат чараклат, социальный статусшым волтат, черланаш амалым ыштат.
Спортышто – моторлык да тазалык
Айдемын тазалыкше веле огыл, моторлыкшат физкультура дене чак кылдалтын. Физически чолга еҥ-шамыч депрессий дене шуэнрак орланат, сайын малат. Тидымак шотыш налын, чонлан келшыше физкультурым ойырен налман.