Все новости
Новости
13 теле 2019, 21:00

Полиций писке шӱк дене кучен

Кӧ да кунам шонен луктын, ынде иктат ок каласе: телымат, кеҥежымат, ушкал да сӧсна йол йымак «писке шӱкым» ожсекак пыштат, терысым эрыкташ куштылгырак. А колхозыным гын, ойлыманат огыл, терыс эрыктымаште автоматика кучылталтеш: олымжым – вишкыдыжым пырля шкеак тӱжваке луктын шуа. Олым да шудо чылвырешыже тутыш пижеш, техникым пудыргымашке шукта. Лач писке шӱк гына, ӱйлымо семын нелылыкым куштылемда. Садлан писке шӱкшат кучылташлан шукыракак кӱлеш.


Тидым шотыш налын, завферме Эмыльян Пагул фуражым шупшыктышо Лекан Ватинлан, Хазин кожла воктен верланыше «лесопилка» гыч куд мешак писке шӱкым кондаш шӱдыш. Ватин вигак шотлен нале:


- Терышке шым мешакым тийыктараш лиеш. Пошкудо Пиганась авийлан – кок мешак, Камий кугызат йодын ыле. «Сӧсна йымак кӱлеш»,- манын. Шкаланнат кум мешак кӱлеш. Пӱрӧ вел гыч куснен толшо, кӱшыл мучаш Пайраш куват йодын кошто, но тудлан вес гана. Иканаште кондашат ок лий, кас мартен кок рейсым ышташ логалеш.


Мӧҥгеш-оньыш кум уштыш, кок гана мийыман дык – куд уштышым коштман, аман пагыт эрта. Ватин имньыжым кудалыктенат ончыш, кеч мыняре вашке, машина гае «вжик» коштын савырнаш ок лий. Кокымшо рейсыжлан рӱмбалгыме деч ончыч, толын шуо. Пиганась авий деч Касай павай деке солныш, нунылан ик мешак дене пуртен кодыш.


- Эргым, тугок паша ок ышталт. Кеч «самопал» гынат, аклан нал, – павай кленчам шуялтыш.


- Мый йӱымаш уке, - манын, «пашадарым» ынежат нал ыле, да, «авамын пулышешыже йыгашлан келша кызыт», - шоналтышат, «шерге настам» тер вуйыш пыштыш. «Тачылан паша пытен»,- манын, мӧҥгышкыла тарваныш.


«Трупка уремын» кадыржым эртен, пурлашкыла савырна гын, тудын пӧрт верланен. Вуйышто нимогай «тыгай-тугайым» шонымаш уке, пусак савырнышаш годым, полиций машина поктен шуо. Пылыш чорам кушкедеш, сиренажым кычкырыкта вет.


- Мо? Корно ок сите мо? — манын, Ватин лумыш кораҥе. Зангар-йошкар тулан машина имне ончылан чарныш.


- Савыре имнедым, полиций отделенийыш мие! - машина омсам почын, сержант кычкырале.


- Молан мый полицийлан кӱлеш лийынам? Иктаж-могай сомылышт уло дыр, – вигак Ватинын вуйышто тӧрлӧ шонымаш пӧрдаш тӱҥале. Школым тунем лекмек, лу ий лиеш фермыште тыршымыжлан, але иканат тушто зангар-йошкар корнан машинам ужылтын огыл. А-а, нунылан, очыни, опилка кӱлеш. – Шонымыжым иктешлышат, полиций могырыш тарваныш. Отделений мартек ик уштыш нарым йӧртыман. Лу минут эртыш дыр, мӧҥгыжӧ миен шушо Ватин, полиций ончылан имньыжым чарыш. Уже рӱмбалгышат, окналаште тул-влак чӱкталтыч.


- Теве седе комнатыш мешакет-влакым нумал, — кӱштыш саде сержант, тер вуй деке миен кленчажым нале.


- Так-так,- ышталале формым чийыше рвезе, значит, ужалкалет? Адресет да фамилиет кузе?


Титакше укем Ватин пала, но полиций еҥ дене кутырымыжо ок шу. Ожно аважын ойлымо мутшым шарналтыш: «Полиций да милиций деч кораҥ кошт», - манмыжым.


- Ленин урем, ожно 74-ше пӧрт ыле, кызыт перепись деч вара 72-шо. Ик пӧртшӧ куш пурен дыр, очыни, кенеташте рвезе лӱдын колтен, йӱкшӧ оралгенрак лекте.


- Мешак-влакым кушеч налынат, ферме гыч мом конденат, эрла эрдене 10 шагатлан «объяснительныйым» возен кондет. Паспортедымат нал. От кондо гын, арестоватлена да каталажкыш шындена. Палет, мо тугай «Каталажка?»


- Колынам, - Ватинын лӱдмыжӧ пытыме гае лие.


Имньыжым мӧҥгышкыла савырыш. Вот оҥай вет: «Кушеч нуно пален налыныт, мешак дене опилкым шупшыктымемым? Кӧ гынат, чоген. Эй-й, вашкерак тышеч чошыман, писке шӱкланак огыт шынде кызыт. Авай чыным ойлен улмаш…


… Эрдене пычкемше денак ачаже Лекан, эргыжым кынелтыш.


- Ватин, лектын ончал-ян. Капка ончылан полиций машина кум мешакым луктын, шолен кодыш.

Ватин вашкерак чиен, мешак-влаклан куржо. Писке шӱклан документ- влак огыт кӱл улмаш. Самопал гына жалке, авайын йолеш йыгашыже лач келшыше, да палаш ыле: «Кӧ гын, алаклен коштын? А так-то пеш оҥай лекте: чылт Емеля нерген йомаксе гай, писке шӱк мешак-влак шкеак толын войзыныт».


Изиш волгыжалташ тӱҥалме годымат толын пура вет Пайраш кува. Вучыдымо еҥым кеч-куштат ӧрмалген вашлийыт.


- Мо? Пайраш авий таче маленат отыл дыр, эрдене эрак йол ӱмбалне? - Лекан кӱшыл пошкудын могырыш йӱштӧ тылзе гае ончале.


- Коштеат ок лий. Ала-могай йылгыжтарыше тулан машина тендан ончык толын чарныш. Мешак-влакым кышкен кодышт. От лӱд гынат, лӱдат. Теве кучен ончо, шӱмем кызытат кӱлтка.


- Мо? От пале мо? Полиций еҥ-влак шкенан улыт вет. Тенгече Ватин нунылан писке шӱкым намиен коденат, сортшо келшен огыл, вот и мӧҥгеш конден коденыт.


- Туге ынде! – ышталале пошкудо кува.- Мыламат конден кодат гын, сай ыле, да тугайже уке шол. Куго Юмо пуэн огыл.


- Вара нал ик мешакым, - Лекан темла,— тунам тылат верчат нуно тыршат лиеш.


- Чечасак издерым налын толам, - Пайруш кува лектынат ошкыльо.


Мардеж пуалме гай, ала мӧҥгыжӧ чоҥештыл коштын, вич минутат ыш эрте, авий издереш мешак писке шукым пыштен, налынат кайыш. Пошкудо куван кумыл пыл лоҥгаште лие, нимогай роскот деч посна кычалме наста шкеак тольо.


– Полицийыш увертарымынат пайдаже уло,— шке семынже авий йывыртен, – чынакак нуно мый верчем тыршеныт, а то кунам писке шӱкым тышке конден кодат?


М. Данилов