Кузе онкологий черым ончылгоч пален налаш: профилактике каҥаш-влак

Тиде шучко чер, кӧ тудын дене черланен, кугу ойго лийын кодеш. Кажне ийын Российыште 600 тӱжем еҥ черлана. ВОЗ-ын данныйже почеш, онкологий чер кызыт кокымшо верым налын шога (икымше – шӱм-вӱргорно чер).

Калтаса районышто тыгаяк ситуаций, 2017 ийыште икымше гана 77 черле еҥым пален налме, 2018 ийыште – 67 еҥым (тышеч 2 йоча), 2019 ийыште – 43 еҥ (2 йоча). Районышто тиде чер дене учетышто 393 еҥ шога.

Онкологий чер-влак пытартыш ийыште кушкын толыт, нуно ятыр вийым налыт, тӱрлӧ ийготан еҥ-влакым илыш гыч наҥгаят.

Онкологий чер – тиде кеч-кунамат трагедий. Но специалист-влакын каласкалымышт почеш, рак чер кушеч тӱҥалме амал-влакым пален налме, тидыже 40% черым кораҥдаш полша. Тӱҥ шотышто теве мом шотыш налман:

- Тамакым шупшман огыл. Вес еҥ-влак улмо годым тамакым шупшман огыл. Поснак воктен йоча-влак улыт гын.

- Аракам йӱман огыл.

- Сбалансированный таза кочкышым гына кочман. Пакчасаска ден фруктым шукырак кочкаш тыршыман. Коя кочкышым шагалрак кочкаш тыршыман. Кап нелытым ончыман, утыжым кораҥденак шогыман. Кече, солярийыште шагалрак лияш тыршыман, поснак йоча-влаклан.

Рак ваштареш кучедалмаште эн сай йӧнлан тудым ончылгоч пален налмаш шотлалтеш. Тендам иктаж-мо тургыжландара гын, вигак врач деке каяш кӱлеш. Тичмаш текшырымашым эрташ да умбакыже ласкан илаш. Ракым тӱҥалтыш этапыште пален налаш гын, 95% случайыште тудым эмлаш лиеш. Лач профилактике медтекшырымаш годым веле тӱҥалтыш стадийыште улшо ракым пален налаш лиеш.

Тыгак тудым диспансеризаций да профилактике текшырымаш-влак, онкологий черлан анкетированийым эртарыме, вӱрым налме, флюорографийым ыштыме, ӱдырамаш-влаклан цитологий ден маммографий ыштыме, ФЭГДС-ым 2-3 ийлан ик гана ыштыме годым пален налын кертыт.

Тыге лийын, лач таза илыш-койышым гына намияш кӱлеш.

Ракын признакше ден симптомжо-влак:

– утыждене лушкыдылык шижалтеш, субфебрильный температур;

– коваштыште але коваште йымалне кӱжгеммаш, поснак шӧр ту лишне;

– лимфоузел кугемеш;

– шурышто вӱр, шӱйшӧ, тазыла лиеш;

– шолора, пагар, илелогарыште кужу жап коршта;

– чарныде кокырыкта, йӱк вашталтеш;

– чарныде вӱран да вӱран-тазыла выделений йога;

– сусыр вашке ок парем;

– кап нелыт шула.

Тыгай признак-влакым ужыда гын, вигак врач деке кайыза!

Тачысе кечылан тиде шучко черым сеҥаш ок лий, туге гынат, науко ик верыште ок шого, ончыко кая. Кажне ийын у методике лектеш. Ончыч шучко диагнозлан шотлалтын гын, ынде тудым эмлаш лиеш. Таза лийза!

А. Хакимов,