Калтаса ужара
+13 °С
Пылан
Все новости
Новости
12 Пургыж 2020, 23:58

Мемнан календарьна Февраль-пургыж

Пургыж тылзе. Уэш кавам ошалге-сур тӱсан пыл петырен. Чӱчкыдын южышто ош лыве тӱшка чоҥештылеш. Южгунамже лум тӱтан тарвана. Тунам шинчамат почын ончалаш огеш лий. Пӧрдшӧ мардеж айдеме-влакын илемышкышт миен лектын, оралте йыр урмыж куржталеш. Тунамак, адакат лумым ӱштын, чара пасу ден олыкла гоч пич чодырашке чымалтеш да туштыжо кажне пушеҥгым ӧндал кучен, уло кертмын рӱза. Иман пушеҥгылаш – пӱнчӧ ден кож, нулго укшлаш капланыше лум орам мланде ӱмбаке налын-налын кудалта, а южо шоҥгырак пушеҥгыжым шкенжымат йӧрыктен пышта.


Тыгай годым чодыраш миен колыштат гын, пушеҥге-влакын йӧсланен кечкыжмышт шӱмышкетак логалеш. Пуйто нунат, пушеҥге-влак, икте-весыштлан чоткыдын эҥертен, пӱртӱсын осал вийже ваштареш тӱшкан тавадаҥ шогат.


Чодырасе илыше – янлык-влак ден кайыквусо шкаланышт утларак келшыше верлаш куснат: шордо-влак руэман, чарарак верыш лектыт, кӱдыр ден мызе-влак лум рожыш пурен возыт, мераҥ-влак ончычсо кугу чодырам руымо деч вара одарланен кушшо тыгыде шопкер ден куэрлаште жапым эртарат...


Февраль эше теве мо дене оҥай: тиде тылзыште чодырасе ик кайык, нимогай пӱртӱс законым ончыде, игече эше йӱштӧ гынат, ялт чара да сокыр иге-влакым пӱктен луктеш. Могай кайык шонеда? Тиде – орлудо. Южо верлаште тудым эше вес семын лӱмдат – важыкумша.


Чынжымак орлудо выжык-важык да кадыр неран. Тудын кӱшыл нерже ӱлкыла, а ӱлыл нерже кӱшкыла кадырген шога да ваш ок тӱкнӧ. Игыж годым тудынат моло кайык иге-влакын гаяк лиеш, вараже, кушкын шумекше, пӱгыльмым шкеак шӱгынчаш тӱҥалеш да нӧргӧ нерже кадырген пеҥгыдемеш.


Орлудо-влак тӱшкан илат да эреак кусныл коштыт. Молан манаш гын, нунын кочкышышт – пӱгыльмӧ нӧшмӧ. Ик кундемыште пӱгыльмым шӱгынчын пытарымекышт, вес вере куснат. Лач игым лукмышт годым гына ава ден узо орлудо ойырлат. Ава орлудыжо ик муным мунчымек, пыжашеш верлана. Тунам тудым узо орлудыжо пукша, а игым пӱктен лукмек, коктынат игыштым пӱгыльмӧ нӧшмӧ дене пукшен куштат да игыштге-моге шке тӱшкаштым кычал каят.


Февральысе поранан тӱтан годым пасушто корныеҥ йомын кертеш. Вет корнеш лум чот шинчеш, адакше шинчат торашке ок уж.


Р. Шайнуров.