Ваныш ялыште «Салам лийже, ик ялын шочшыжо-влак» пайрем эртен

Ваныш ялыште илыше калык деч посна пайремыш элнан тӱрлӧ луклаштыже – Нижневартовскышто, Нижний Тагилыште, Пермьыште, Удмуртийыште, Татарийыште, Уфа ден Москва олалаште илыше еҥ-влак, нунын икшывышт ден уныкашт-влак толыныт. Чылаже 400 утла еҥ чумырген. Пырля ик ялыште шочшо да кушшо, икте-весыштым 30 ий утла уждымо йолташ-влак вашлиялтыныт.

Ваныш ял 1887 ийыште шочын. Икымше еҥ Басариев Нагман ныл эргыж дене Бурай районысо Алпаут-Ваныш ял гыч илаш куснен. Амалже – нунын ту ялыште пӧртышт йӱлен. Ик суртышто мончаште шурным коштымо годым тул пижын, тидлан кӧра Алпаут-Ваныш ялын ик уремыштыже чыла пӧртат йӱлен. Йӱлышӧ пӧрт-влакын озашт тыште угыч суртым чоҥен илымышт шуын огыл. Басариев Нигман апшатче да ял староста лийын. Тудым Уфашке вес вере илаш куснаш мландым йодаш колтеныт. Мемнан кундемыште верым муаш разрешитленыт. Басариев Нигман да эше икмыняр еҥ Саваляш эҥер сер воктене верым ойырен налыныт, тыште кок вӱд вакш шоген.

Ваныш ял тений юбилей-влаклан поян улеш. Мемнан мландым белогвардеец-колчак-влак деч утарымылан 100 ий темеш. Кредалмаш Надеждин, Сайтаул, Айтаул, Калмиямучаш, Султанай, Ваныш да Калтаса да Борсык велым миен. Ваныш тӱҥалтыш школым почмылан 90 ий темеш. Школым 1929 ийыште мечеть зданийыште почыныт. Икымше туныктышо ӱдырамаш лийын – Максютова Бика, 1933-34-ше ийыште тудын акаже Максютова Мадина пашам ыштен. 1934 ийыште Краснокам районысо Марий Мераҥ ял гыч бухгалтер-влак курсым тунем пытарыме деч вара туныктышто лийын Хафизов Мутахар толын. 1955 ийыште Арсланов Гильфан туныктен. М. Хафизов ден Г. Арсланов паралленьный класслаште икшыве-влакым туныктеныт, кажныже кок класс дене. Пытартыш туныктышо Зиялтдинова Зайнаб лийын. А 1980 ийыште икшыве-влак шагал улмылан кӧра школым петыреныт. Молышт-влак Султанай ялысе школышто тунемыныт.

Ты пайремыштак 1964 ийыште, 55 ий ончыч, Султанай школым тунем пытарыше-влакын вашлиймашышт эртен.

Пайрем «Ваныш авылы» муро сем почеш вальс гыч почылтын. Тудым Назиба Арсланован мутшо почеш Финна Абдуллина возен. Мурым Сария Набиуллина йоҥгалтарен, а баян дене Ильназ Мусаллямов шоктен.

Марат Абралов пайремлан лӱмын тагам налын да пловым ямдылен. Пловым Москва ола гыч уна Игорь Шитов 100 литран казаныште шолтен. Тудо моткоч тамле лийын. Чыла еҥым шокшо, тамле плов да самоварыште шолтымо чай дене сийленыт. Кечывалкочкыш деч вара тӱрлӧ спорт таҥасымаш-влак эртеныт: курэш калык кучедалмаш, кырым нӧлтымаш, вӱд дене темыме таз гыч умша дене тыгыде оксам лукмаш, канатым шупшмаш да молат. Чыла 20 утла тӱрлӧ модмашым эртарыме лийын. Поснак ӱдырамаш-влакым икте-весыштым мешак дене лупшкедымышт оҥай лийын. Тидыже Сабантуй историйыште икымше гана лийын очыни. Тидын годым Гимакаева Лилия кум ӱдырым пырня гыч сӱмырен да сеҥышыш лектын. Призым налын.

Майданыште кече мучко музыка йоҥген. Еҥ-влак муреныт, куштеныт, каненыт, веселитленыт. Южиктышт шке почеламутыштым лудыныт. Эн сай муро да куштымаш шотышто призым модын налыныт. Москва ола гыч уна Игорь Шитов чапле повар веле огыл, тудо тыгак сай спортсмен улеш, кажне таҥасымаште чолган участвоватлен. Игорь курешыште да 24 кг нелытан кырым наҥгайымаште икымше верыш лектын. Уфа ола гыч Саетгареев Руслан кокымшо лийын.

Калтаса села гыч Фирдинанд Бурханов кырым нӧлтымаште эн тале лийын, тудо 500 гана нӧлталын.

Ижевск ола гыч студент-стоматолог Даудтов Ильназ кокымшо верыш лектын.

Пайрем 18 шагат шуйнен. Тау Юмылан, тудо мыланна тиде кечын сай игечым пуэн.

Модмашлаште участвоватлыше-влак приз деч посна кодын огытыл.

Модмашын участникше Агзамов Жалильын тиде кечын шочмо кечыже лийын. Тудымат саламленыт, тазалыкым, ешыште пиалым, сеҥымашым тыланеныт. Тудлан шергакан пӧлекым – шагатым пӧлекленыт.

Пайрем чылалан келшен, сай кумылым пуртен. Организатор-влак лӱмеш шуко поро да таум мутым каласыме лийын.

Назиб Арсланов