Шочмо калыкемын легендыже

Ик марий ялыште пеш уста апшатче илен. Тудо имне таганым, таганлаш пудам, моло кўлеш тарман-влакым пеш чаплын таптен моштен. Тудын усталыкше торашке шарлен лийын. Ик йўдым айдемын малымашкыжак айдемыла койшо парий пурен шогалеш: «Имнем-влакым таганлаш кўлеш. Полшо. Кайышна апшаткудышкет», - саде парий сєрвалышыла ойла. Апшатче кынелеш да парий дене коктын апшаткудыш ошкылыт. Апшаткудо воктене пар имньым кычкыман чапле повыска шога. Апшатче сомыллан пижеш: имне-влакым шымлен лектеш, лушкыдо таган-влакым рончен луктеш, у таганым, у пуда-влакым таптен налеш. Ик имньым таганлен налеш. Вес имньын ончыл йолжым таганлаш тўҥалеш.

Трук апшатче шижын шукта: тиде имньыла койшо айдеме-влак улыт улмаш. Кокымшо имне апшатчылан шолып шижтара: «Таган пудатым парняшкем ит кыре, парня коклашкем кыраш тырше. Кудалмем годым парняшкем кырыме пуда-влак пеш парнямым корштарат». Апшатче лач тугак ышта. Сомылым пытарымек парий апшатчылан шуко оксам пуэн кода. Апшатче окса арам южым тулымо пош ўмбалан пыштен кода.

«Эрдене толам да поген налам», – апшатче семынже каласа. Эрдене апшатче апшаткудыш толеш да оксам шотлаш пижеш. Апшатче йӧршын ӧрын кудалта: пош ўмбалне окса ора огыл, а шанча ора кия. Тудо иже тогдаен шукта: йўдым парийын имньыже-влакым таганлен колтен, а имньыже-влак айдеме улыт.

Марий калыкем шукертак тогдаен шуктен: шкеныштым шке пытарыше-влак (пикталт колышо, аярым йўын колышо, лўялтше да молат) парий кидыш логалыт. Ош Кугу Юмо айдемылан капым пуа, Шочын ава тудлан чоным пӧлекла, Юмопуйырышо кузе илен эртараш пуйыра, Перке Юмо кочкаш-йўаш рызыкым пӧлен пуа. Айдеме чыла тидым лугыч ышта. Нуно пеш чот шыдешкат да айдемын чонжым парий кидыш, эреак орланен кошташ, колтат. Лач тидым апшатче шке шинчаже дене ужын.

А. Окмакин.