Краснохолмский селаште общественный мончам олмыкташ кӱлеш

Калтаса районышто ик общественный монча веле уло. Тудо Краснохолмский селаште верланен. Тудым 1959 ийыште почмо. 2019 ийыште тудлан 60 ий темын.

Тиде дате вашеш тудым олмыктеныт манын возымо шуэш. Но чаманаш веле кодеш… Кеч олмыктымо пашам шуктымо огыл гынат, калык тышке коштеш да мончаш пура. Вӱргечын да кугарнян тыште пӧръеҥ-влак пурат, а изарнян да шуматкечын – ӱдырамаш-влак. Молан манаш гын, мончаште мушкылтмо ик пӧлем гына пашам ышта. Нуным Лидия Моренкова вашлиеш. Тудо оксам пога да «куштылго пар» дене манын тыланда пелешта. Ӱдырамаш тыште 90-шо ийла гычак тырша.

– Селасе калыклан мушкылташ ик йӧн – монча гына, – ойла Лидия Федоровна, тудо вуйлатышат, кассират улеш. – Селаште шуко пачеран пӧрт ятыр уло. Конешне, шукыштын даче участкыштышт монча уло. Туге гынат, телым шагал еҥ тушто мончаш олта. Сандене ме телым ныл кече пашам ыштена, кеҥежым гын – кок кече гына.

Лазарев уремыште верланыше общественный монча 60 ий ончыч почылтын да кызытат пашам ышта. Кызыт тудын ӱмбакыже ончалат да чаманет, вет пашам ышташ тӱҥалмекыже тушто нимогай олмыктымо пашам шуктымо огыл.

– Тиде йодышым чыланат палат. Кодший ме верысе администрацийыш мончам олмыктымо шотышто серышым возышна, – шуя умбакыже шке мутшым тудо. – Мыланна олмыктымо пашам шукташ окса уке маньыч. Калык тыгак пеле шаланыше мончаште мушкылтеш. Тӱҥ шотышто тышке пенсионер-влак коштыт. Конешне, тидын дене шуко оксам ыштен налаш ок лий.

Мончаште мушкылташ шонышо калык кажне гана шагалем толеш. Лиеш, кунам 25 еҥ толеш, чӱчкыдын коштшо-влакым ме палена. Тыге, Рафиля Нигматулловнам куанен вашлийына да тудым «Рая кока» манына.

– Шонеда, монча ок келше? – ойла Рафиля Сунгатова. – Мый тышке кажне арнян коштам. Селаште 60 ий наре илем. Мончам йӧратем, тиде пайрем гай. Монча деч вара кап-кылат да чонат куана.

81 ияш кован мутшо почеш, тиде заведенийыште ончыч парикмахерский, массаж кабинет, буфет лийыныт. Чыла вашталтын, чыла петыралтын. Пӧртвуйым лум петыра гын, тудо волен каен кертеш. Сандене олмыктымо пашам писын тӱҥалаш кӱлеш.

Чынжымак гын, зданий аварийный состоянийыште улеш. Но «кӱшнӧ» окса уке манын ойлат. А монча калыклан кӱлеш. шоҥго кова ден коча-влаклан «Шке мончадам чоҥыза» манаш да тудым петыраш, конешне, йӧнанрак. Тольык мый ончалнем ыле, кузерак нуно 70-80 ияш шоҥгыеҥ-влак, изи пенсий дене мончам чоҥаш тӱҥалыт.

Общественный мончаш шоҥго кова ден коча-влак гына огыт кошт, самырык-влакат толыт, южышт икшывышт дене. Нуно кас лишан толыт. Мончаш пураш толшо еҥ-влакым ик йодыш гына тургыжландара – олмыктымо пашам шукташ тӱҥалыт але уке?