Берлиным штурмоватлыше герой, Ленин орденын кавалерже Байдемир Япаровлан 10 февральыште 100 ий темшаш ыле

Мемнан район шке землякше – Совет Ушемын Геройжо-влак – Васильев Василий Семенович, Кубакаев Тимиряй Кубакаевич, Лазарев Дмитрий Ильич, Сюткин Петр Иванович дене кугешна.

Мемнан эше ик землякна Япаров Байдемир Япарович, Савакмарий ялын шочшыжо, Совет Ушемын Геройжо лийын кертеш ыле.

Тидын нерген тудын наградной листыштыже лудын кертына:

«1945 ий 30 апрельыште 79-ше стрелковый корпусын командованийжын приказшым шукташ манын, Йошкар Знамям рейхстаг ӱмбалан пижыкташ, Япаров йолташ ден пырля эше 4 еҥ кредалын рейхстаг зданийыш пуреныт, тушман ваштареш чот лӱйкален гынат, Япаров йолташ эн ончыч Йошкар флагым рейхстаг ӱмбалан пижыктен. Тиде задачым шуктымыж годым, тудын подвигше моло-влакымат кумылаҥда манын, сержант Япаров пален. Япаровын рейхстаг ӱмбалан пижыктыме знамяже 150-ше стрелковый дивизийын ончылно улшо батальонжым рейхстагым штурмоватлаш кумылаҥден.

Лӱддымылыкым да геройлыкым ончыктымыжлан Япаровлан кӱкшӧ правительственный наградым – Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуаш лиеш.

86-шо ТГАКБ-ын командирже Сазонов. 1 май 1945 ий.

Кӱкшӧ правительсьвенный награде – Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуаш ходатайствоватлем.

Калинковский Краснознаменный дивизийын 5-ше артиллерийын командирже, артиллерийын генерал-майоржо Снегуров.

12 май 1945 ий.

Кӱкшӧ правительсьвенный награде – Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуаш ходатайствоватлем.

79-ше СК артиллерийын командующийже,

полковник Васильков.

19 май 1945 ий.

Кӱкшӧ правительственный награде – Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуаш ходатайствоватлем.

79-ше стрелковый корпусын командирже,

генерал-майор Переверткин.

20 май 1945 ий.

Ленин орден дене награждатлаш.

3-шо ударный Армийын артиллерийжын командующийже артиллерийын генерал-майоржо Морозов.

13 май 1945 ий».

Наградной лист гыч коеш, ныл военначальник, Байдемир Япаровлан Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуаш пеҥгыдемденыт, но Военный Совет тудым Ленин орден дене награждатлаш ыштен.

– Наградной листыште Япаровын подвигше кукшын да куакшын возалтын. Лач тидлан кӧра, очыни, наградым тудлан ӱлышемденыт, – воза «Ради жизни на земле» книгаштыже А. Исекеев, Башкортостан Республикын сулло краеведше, педагогика пашан ветеранже, Кугу Отечественный сарын участникше.

1946 ийыште лӱддымӧ салтаклан орденым кучыктен шуктен огытыл – тудо армий гыч демобилизоватлалтын. Шочмо ялыштыже тудын ача-аваже ден родо-шочшыжо-влак лийын огытыл. Армий гыч толмекыже, Уфашке, акаж деке пӧртылын. Вашке ешым чумырен. Вате-марий Япаровмыт ик жап гыч Москва областьысе Пушкино олашке илаш кусненыт.

Ончысо фронтовик нимогай награде– Совет Ушемын Геройжо лӱмым пуымо да Ленин орден нергенат пален огыл. Орденым кучыкташ тудым кычалыныт, но муын огытыл. Тольык Краснохолмский кыдалаш школын следопытше-влакын тыршымыштлан кӧра, нуным А.С. Исекеев вуйлатен, 18 ий эртымеке, награде шке геройжым муын. Пушкино олан военный комиссарже пайрем шӱлышыштӧ Б. Япаровлан Ленин орденым кучыктен.

Материалым В. Акиев ямдылен. Статьяште А. Исекеевын «Ради жизни на земле» книгаж гыч данный-влакым кучылтмо.