Искибаева Меналче Асылгареевна Сеҥымаш кечым лишемдаш полшен

Ятыр жап мутланен шинчымеке, корнем Искибаева Меналче Асылгареевна илыме суртыш кусныш. Меналче кокай тений 86 ийым тема гынат, тудлан нимынярат тынар идалыкым от пу. Марий манмыла «пеш тыре ӱдырамаш» улеш. Сурт сомылкамат шкеак шукта, сурт-вольыкымат онча. Чыла тидлан Римма ӱдыржӧ ешыж дене полшен шога. Кызытат мыйым нунак вашлийыч.

Меналче Асылгареевна 1934 ий 10 мартыште Калтаса районысо Васола ялеш ныл икшыван ешеш кумшо икшыве лийын шочын. Ачаже, Умураков Асылгарей Умуракович, колхозышто тӱрлӧ пашам шуктен. Сарышке икымше кечылаштак каен, пулемётчик лийын, 1942 ийыште колымыж нерген увер толын. Тыге пӧръеҥдыме шкет ӱдырамаш Ильмурзина Менылвий Ильмурзиновналан 4 икшывым ончен кушташ кугу йосылыкым чыташ логалын. Колхоз могай пашаш колтен, тушко каяш пернен. «Ту жапыште шошым ӱдашлан семенам Янаул гыч мешак дене нумалыныт. Тыге авам Янаул корнышто толмыж годым шошымсо вӱдшор вӱдыш пуренгаен да черланен, кылмен колен. Тунам мый 9 ияш гына лийынам. Мыйым авамын акаже ончен кугемдыш, а шольымым детдомыш колтышт. Васола тӱҥалтыш школышто тунемым. Мемнам Екатерина Алексеевна туныктыш. А варажым колхоз паша», - шарналта Меналче кокай. Тыге сар жапыште йоча-влакланат жап шудеак неле пашаш кычкалташ пернен. «Сар тӱҥалме нерген уремыште модмо годым колынам, туныктышо увертарен. Мый тунам 7 ияш ыльым», – умбакыже мутшым шуя Меналче Асылгареевна.

Могай гына сомылым шукташ пернен огыл тулык йочалан ту жапыште?! Изиракше годым кеҥежым моло дене пырля пасум шӱк деч эрыктен, изиш кугеммеке, шурно ӱдаш пасум кугурак-влак дене пырля кольмо дене кӱнчаш полшен. Амбарончылно кид дене пӱтырен пӧрдыктымӧ машина дене шурным пуалтеныт. Кок е‰ машинам пºрдыктен, кок еҥ пырчым оптен, кок еҥ йымак йогышо шурным удырен. Кукшо шурным мешак дене вачеш пыштен нумалыныт, Янаулыш наҥгаеныт.Телым фермыште шорык пача-влакым онченыт, нуным олым дене пукшеныт. Олымжым нунын гаяк рвезе-влак пасу гыч имне дене шупшыктеныт. Чыла вере кид вий кӱлын. А кочкаш уке – чыла фронтыш каен. Меналче кокай кок теле Калтаса сушкомбинатыштат ыштен, тушто паре‰гым чаратен, кудыжым коштеныт да сарыш колтеныт. 1957 ийыште Киебак гыч Васола ялыш Искибаев Илья шочшыж деке унала миен улмаш. Тудо клубышто Меналче кокайым вашлийын да йӧратен шынден.

Тыге нуно 34 ий пырля келшен иленыт, 1 эргым да 1 ӱдырым ончен куштеныт. Тыныс жапыште Илья павай сельпошто кассир, колхозышто бригадир, шорык ферме вуйлатыше лийын ыштен, а Меналче кокай Ильич лӱмеш колхозышто шорыкым ончен, тӱрлӧ шала пашам шуктен. Вениамин эргышт сварщиклан тунем лектын да Лянтор олаште пашам ыштен.

Чаманен каласаш логалеш, Вениаминын ӱмыржӧ рвезынек трагически кӱрылтын. Тудо ешымат поген шуктен огыл. Римма ӱдырышт Краснохолмский селаште ила. Роберт пелашыж дене 3 йочам ончен куштат, кок уныкашт уло. Меньямал Асылгареевна пеш чулым да весела, мыскарам йӧратыше ӱдырамаш улеш, тальянкым пеш устан шокта. Илышыж нерген ойла-ойла да шокталтен, муралтен колта. Ожно гармонист-влак дене пырля Шоръял клубыштат ансамбльыште шокта ыле.