Йол мындерыште канышаш

Кызытсе пагытыште илыш вес тӱрлеммылан ме куанышаш улына. Чыра тул да керосин лампе олмеш электричество, лесник дек коштын пулан пушеҥгым налын тӧчышаш уке, газ дене пайдаланена, кум уштышымат йолын огына ошкыл, автобусым вучена. Колхозна лиеш гын, пасушто шурным комбайн дене погена ыле да, но тугай олмеш фермер-шамыч гына кодыныт. А ожно гын, чыла паша кид вий дене вораҥдаралтын, ик ял гыч вес ялыш йолын коштыныт. Ял кокла, олашке мияшлан 40-50 уштышым йолын эрталтын.

Шоҥгырак-шамыч ала шарнатат ожно ойлымым. Кугу сар деч ончыч Акмай кугызалан Япон сарыште коштмо шотышто кагаз – документым верысе властьлан ончыкташ кӱлын лийын. Вӱдшор эртымеке, эрдене эррак ныл шагатыште йолын лектын, кушто ошкылын, курык иҥгаеш куржын, паша кече пытымешке Пӱрӧ олашке миен шуын. Военкоматыште архивный документ гыч дубликатым кусарыктен налын. Изиш чай дене киндым пурлын, а мӧҥгыш корныш тарванен. Кудо корно дене да кузе тынар кутышым коштын савырнен, тудо шкеже гына пала, но вес кечын волгыжмешке мӧҥгыжӧ пӧртыл шуын. Туддеч моло ты кундемыште куге коштшо лийын огыл.

Так-то Кугу сар деч варасе ийлаште эше тугайрак оҥай историйымат шарналтен, Яштук Осып кугыза нерген ойлат ыле. Кеҥежым Арка вел гыч Ош Виче сер воктенысе олыкыш пӧръеҥ-шамыч шудым солаш миеныт. Солен-поген, пашам пытарымеке, пӧртылаш пагыт шуын. Корныҥгай чайым подылашлан Ушмен ялыште Патема кува деке пуреныт. Изыш каналтымеке, Арка велыш тарваненыт. «Каза пасу» манме верыш толын шуымеке, эҥерым вончымо годым, корем гыч йоген лекше тамле вӱдым подылаш чарналтеныт. Осып кугызат кружка дене подылашлан котомкажым рончен кудалта, а тудыжо Ушмен ялеш чай йӱаш пурымо вереш киен кодын.

– Эх, калтак! – чон йӧсын пелештен, - те, олян ошкылза, – манын да тунамак Ушмен велыш тарваныш. Куштылго кап-кылан Осып кугыза то ошкылын, то куржынат, кружкажым налын, мӧҥгышкыла погынен. Йолташышт-влак Аргыш ялым эртен, Келтейышкыла ошкылмышт годым, нуным поктен шуын вет.

– Таче пӧртылмеке, йолемым мындерыште, а вуемым моклакаште малтем! – чыластын ончылно каласен. Осып кугыза мутшым кызытат шарналтен ойлат, да руш семын «Дурная голова ногам покоя не дает!, – малдалыт.