Сентябрь

Теве ынде талукын вес пагытше, поян шыже, толын шуо. Кеҥежын тўсшӧ олян-олян вашталтеш. Поген налме шурно пасум кылмаш курал пыштыме. Нине пасушто ынде олым ора-влак йокрокланен шинчат. Лач ончыкылыклан кокияш шурным ўден кодымо пасу гына кеҥежымсе ужар тўсым налын да тудым ялт лум вочмеш арала.

Чевер кечыште йолгышо вўдан эҥерла ден ерла воктене йоча-влакын куанен юарлыме йўкышт шыпланен – нуно школыш кошташ тўҥалыныт. Эҥер ден ерласе вўд утларак яндаремын, кандалге-шемын койын, йўштє мардеж дене толкыналтеш.

Кеҥеж жапыште утларакше эрвел але кечывалвел гыч шыман-шыман пуалше леве мардеж касвелыш да йўдйымал могырыш савырнен. Тудо капым сўсандарен, йўштын-йўштын пуалеш.

Вўраҥ гай кужу кече палынак кўчыкем толеш, пычкемыш шыже йўд кужемеш. Арамлан огыл кугезе кочана ден кувавамытна ойленыт: «Кеҥеж кечым - вўраҥ дене, шыже кечым - шӧрмыч кыл дене, а теле кечым шўльӧ дене висат».

Мемнан шочмо кундемнам сєрастарыше да шўмнам вўчкышӧ чодыра да тўсо илышат вашталт толыт. Кеҥеж гоч ужар вургем дене ковыртатен шогышо лышташан пушеҥге-влак вуйлаш пуйто ала-кӧ шӧртньӧ вўдым чўчалтарен каен. Тидым эн ончычак кудыр вуян куэ-влак вуйлаште ужаш лиеш, тушто сар лыве гай лышташ коеда. Тыгай сар лышташыже кече еда шукемеш. А покшыман икмыняр йўд деч вара писте, ваштар, шопке, пызле да лышташан моло пушеҥге вуят чеверга.

Чодырасе илышат весештеш. Янлык-влак шокшо «ужгам» ямдылат. Нуно шканышт келшыше, кочкышлан поян верлаш чумыргат. Телылан илаш кодшо кайыквусо – олача мызе, чевер шинчагомдышан кўдыр ден сузо-влак кызыт пєчыжан верлаште ракатланат. А шошым унала толшо мурызо ден пайдале моло кайыквусо кужу корныш лектыныт. Шулдырыштым шўшкыктен, вуй ўмбач лудо-влак, тўшка дене эртат, каваште кашталалтын, ойган йўк дене когоклен, кайыккомбо-влак чоҥештат. Нуным ончен, уло йўкын кычкыралмет шуэш:

Чеверын, чевер кеҥеж!

Салам, шӧртньӧ шыже!