«Восходын» киндым ончен куштышыжо-влак эн сай улыт

«Восход» СХК тений шурным поген налмаште рекордым шынден

Торасола ялыш ме тений июль мучаште миенна ыле. Тыште районышто эн ончыч уржа-сорлам тӱҥалыныт. Кокияш шыдаҥым погат ыле. Тунам озанлыкын агрономжо Егор Зайнетдинов сай шурным ончен куштенна манын каласыш, но цифр шотышто шагалрак чотым палемдыш. Кинде эше пасушто лийын, сандене, очыни, чын цифрым каласаш нелырак улмаш. Уржа-сорла кузерак эрташ тӱҥалмымат каласаш неле лийын.

Таче, кунам озанлыкыште чыла шурным поген налме, чын цифр-влакым каласаш лиеш. Тений шурным поген налмаште нуно рекордым шынденыт. Чылаже 70 тӱжем центнерым поген налме, гектар гыч 35 центнер дене лектын. Ик пасушто, икияш «Радуга» сорт шыдаҥым гын гектар гыч 60 центнер дене поген налыныт. Тыгай лектыш Кубань ден Рӱдӧ Черноземьелан келшен толеш, мыланна гын, тиде рекордлан шотлалтеш.

Ты марте районышто нигӧат тыгай результатлашке шуын огыл.

Сай шурно лектышын негызше

– Тыгай сай лектышын секретше могай? – йодым мый Егор Камитдинович деч.

– Секрет? Уке нимогай секретат, – ойла тудо. – Чыла технологийым шотыш налын киндым ончен кушташ кӱлеш. Жапыштыже куралаш, ӱдаш, ӱяҥдышым шаваш кӱлеш. Тунам веле сай лектышым налаш лиеш. Пасушто, кушто ме шурным 60 центнер дене поген нална, тиддеч ончыч органический ӱяҥдышым шавенна ыле. Вот тыланда тыгай чапле результат.

Торасола ферме гыч терысым пасу тӱрышкӧ шупшыктат. Вара тудын шӱймыжым вучат да пасушко шупшыктат. Тиде пашам шукташлан озанлык лӱмынак органикым шалатыше агрегатым налын. Озанлыкыште тыгак, органике деч посна минераль ӱяҥдышым кучылтыт. Чыла пасушто химпрополкым ыштат, а тений, уржа-сорла деч ончыч, шукш-копшаҥге ден чер ваштареш гербицид дене пасулам обрабатыватленыт. Тидлан адакат нунын специальный, «Туман-2» самоходный опрыскивательышт уло. А эн тӱҥжӧ, конешне, озанлыкыште лач элитный нӧшмым гына ӱдат. Сандене лектышат тыгай кӱкшӧ.

Уржа-сорлан геройжо-влак

Тений киндым озанлыкыште 2300 гектарыште ӱдымӧ лийын. Кокияш шыдаҥым 100 гектарыште, икияш шыдаҥ – 844 гектарыште, шож – 740 гектарыште, пурса – 453 гектарыште, вике ден горчице – 200 гектарыште. Чыла культурат сай лектышым пуэн. Сандене, уржа-сорла тӱҥалме деч ончычак, «Восход» СХК Дӧртӧльӧ МТС деч полышым йодын. Пасушто шурным ныл комбайн поген – кумытшо шкеныштын, иктыжым арендыш налыныт. Тыгай вий дене шурным кӱчык жапыште поген налыныт.

Пашам озанлыкын комбайнержо-влак Алик Яндимиров, Валерий Байдимиров, Вячеслав Иманов да МТС гыч Зенфир Галлямов тыршен ыштеныт.

Пасула гыч шурным кугу куатан кок «Вольво» грузовик да ик «КамАЗ» дене шупшыктеныт. Нунын дене водитель-влак Игорь Баймурзин, Алексей Ильчибаев да Сергей Камалов тыршеныт.

Идымыште пырчым вигак ЗАВ-40 дене эрыктеныт да коштеныт. Тиде пашам машинист-влак Илья Хайбуллин ден Владимир Абдулганиев пеш сай шуктеныт.

Пасушто, кушто комбайн-влак пытартыш гектарлаште икияш шыдаҥым погеныт, ме тыгак механизатор Александр Шуматбаевым вашлийна. МТЗ-82 трактор дене, емкостьым шӱдырен, комбайн-влаклан топливым шупшыкта. Тудат киндым ончен куштымашке изи огыл надырым пыштен. Молан манаш гын, тудо «Туман-2» опрыскиватель дене химпрополкым ыштен.

Тургым жап годым эр гыч тӱҥалын кас пычкемыш марте калык пасушто тырша. Тыгодым тудо ни нойымым, ни нелылыкым шотыш ок нал.

Лектыш чынжымак рекордный лийын. Тудым ынде поген налме, сандене паша кумылат нӧлтшӧ.

Озанлыкыште шурным погаш тӱҥалме икымше кече гычак олымым прессоватлаш тӱҥалме. Тудым вольык йымаке пышташлан кучылтыт. Олымым кӱлеш наре прессоватлен ситарымеке, тудым тыгыдемдат да пасуштак кодат, тидыжат мландылан сай ӱяҥдыш лиеш.

Ончыкылык нерген шонымаш дене

Уржа-сорла ялозанлык идалыкым петыра. А тӱҥалеш тудо кокияш культура-влакым ӱдымаш да кылмаш куралмаш дене. Кокияш шыдаҥым озанлыкыште тений 571 гектарыште ӱденыт. Кодший дене таҥастарымаште площадьым вич гана кугемденыт. Тидлан амалжат уло. Вет тений ик гектар гыч кумло ик центнер дене поген налыныт. Вольыклан сай кочкыш да ужалашат лиеш.

Озанлыкыште кылмаш кугу «Бюллер» кок трактор дене куралыт. Нунын дене опытан механизатор-влак Юрий Изибаев ден Николай Исашев тыршат. Тачысе кечылан тӱжем утла гектарым нуно куралыныт. Шыже мучко чыла курал пытарат. «Восходышто» шошылан куралаш огыт кодо, чыла шыжым куралыт. Шыжым курал кодымылан кӧра шурно лектышат начар огыл.

Шурнылан йодмаш уло

Калык «Восход» СХК-те ончен куштымо киндым кумылын налеш. Сай, кукшо – тыгай шурным, моло озанлык-влак шагалын ужалат.

– Кугу партий дене але эше ужалыме огыл, – каласкала Егор Камитдинович. – Но калыклан ужалена. 40 килограмм дене мешаклашке темен ямдыленна.Акше моло-влак гаяк. Пурсам килограммжым 12 теҥге дене ужалена, шыдаҥым – 11 теҥге дене, шожым – 10 теҥге дене. Калык кумылын налеш. Южиктышт мемнан дечын кажне ийын шурным налыт.

«Восходышто» тений лектыш сай лийын. Фуражланат, урлыкаш нӧшмыланат, ужалашат сита.

Ю. Шамсутдинов.