20 сентябрь – Чодыра озанлык пашаеҥ-влакын кечышт
Мемнан районна производственный, экономический планыште кум отраслян: нефтьым тулена, киндым да чодырам ончен куштена. Кӧ ты производствылаште пашам ышта, тудо район озанлыкым куча. Ты мут дене социаль сферыште пашам ыштыше еҥ-влакым да шкемым нимынярат обижатлымем ок шу. Мемнан пашана деч поснак нигузе, туге гынат район ты «кум китыште» кучалтеш да кучалташ тӱҥалеш. Ты кум производствышто палыме еҥышт-влак улыт. А таче ме чодыра озанлык нерген каласкалынена.
Пытартыш коло-кумло ий районышто илыше калык тудым Габсамов, Рахимов, Гайнцев фамилий-влак дене сай шарна. Республике чодыра озанлыкын сулло пашаеҥже, районнан Почетан гражданже-влак.
Галиулла Шаехмуллович чодыра озанлыкыште 42 ий тырша, тышеч 30 ийже – предприятийым вуйлата. Ты ийлаште тудын лӱмжӧ, предприятийын вуйын шогымо территорийже шуко гана вашталтын, а пашаже садыгак икте – чодырам шындымаш, эрыктымаш да аралымаш. Чодыра озанлык лийын, вара икмыняр районын территорийже дене ГУП-ыш савырнен, кызыт – «Калтаса чодыра» АУ.
– Коллективыште 25 еҥ пашам ышта, ойла – Галиулла Шаехмуллович. – 22 тӱжемат 949 гектар чодырам ончена. Тений районышто ме 30 гектарыште кушкылым шынденна. Министерстве деч кугыжаныш заданий тыгай лийын. 17 гектарыште ончыч шындыме посадке-влакым ешаренна. 218 гектар кумдыкышто чодыраште агротехнический пашам эртаренна. Талуклан ыштыме пашанам ме шуктенак миена. Мемнан дене пашам йӧратыше еҥ-влак тыршат. Мыйын алмаштышем Зильфир Ханифович Сафинын, участковый лесничестве вуйлатыше-влак Сергей Алексеевич Фарафонов ден Анфис Фанилевич Саматовын, чодыра мастер–влак Юрий Алетдинович Тимиртдинов ден Фарит Хатипович Шаймардановын пашаштлан таум ойлем. Нуно ятыр ий чодыра озанлыкыште пашам ыштат, шке пашаштым сай палат. Тыгак чодыран мастерже-влак Алексей Тимирбаевич Айтиев ден Алексей Арсентиевич Минилбаевым поснак палемдыме шуэш. Мемнан предприятийыште ятыр ий огыт ыште гынат, шкеныштым сай велым гына ончыктеныт.
Калтаса чодыра озанлык, а ындыжым «Калтаса чодыра» АУ, республикыште шке питомникше дене кумдан палыме улеш. Совет жапыште тудо «Образцовый питомник» лӱмым нумалын. Пушеҥге озымым мемнан республикышке гына огыл, тыгак элнан пошкудо регионлашкат колтедылыныт.
– Питомник кызытат озымым кушта, – ойла Габсамов. – Тений шошым ме 800 тӱжем кож, пӱнчӧ озымым ужалышна, а шыжым – 700 тӱжемым. 2 млн 326 тӱжем теҥгем ыштен нална.
Предприятий вуйлатышын алмаштышыже Зильфир Сафин дене ме питомникыш миен толна. Тыште Татьяна Романовнан бригадыже пашам ышта ыле. Ӱдырамаш-влак кож озымым шӱкшудо деч сомыленыт.
– Ме тений 60 кг иман пушеҥгын нӧшмыжым погышна, – ойла Зильфир Ханифович. – Кожын нӧшмыжым август гыч сентябрь марте погышна, а пӱнчыным – ноябрь гыч март марте. Питомникыште кожын озымжым кум ий марте куштена, а пӱнчыным – кок ий. Мыланна шындашлан тудо утыж дене сита. Молыжым ужалена.
Пушеҥге-влакым шындыме деч посна ме тений эше нуным шуэмденна, санитарный пашам эртаренна. 400 гектарыште икмыняр ий ончыч шындыме пушеҥге-влакым онченна, шудым соленна.
Эстетика идалыклан кӧра тений республике значениян корно-влак воктене чодыра полосаште пасум аралыме мероприятийым эртаренна, а предприятий конторын территорийыштыже пеледыш-влакым шынденна. Зданият у тӱсым налын: чиялтенна. Чодыра озанлык, ончыч тудым тыге маныныт да кызытат район калык тыге ойла, райрӱдыштӧ ик эн мотор зданий лийын кодеш.