Шарнымаш да чап идалык

Кызыт тудо Бурай селаште ила. Серышым возаш тудым куанле событий таратен. Кузе тудо воза, шуко ий кычалмеке, ятыр гана военкоматлашке да архивлашке возымеке, тудо ачажын, Хафизов Муллаханын, кушто кредалме да колымо вержым муын. Тиде серышым савыктена.

«Калтаса РВК мыйын йодмем почеш, мыланем серышым колтен. Тушто архив документ-влак почеш, Хафизов Муллахан 1943 ий 8 мартыште Ленинград областьысе Старо-Русса районысо Нагово ял воктене колен, манын возалтын.

Кок тылзе ончыч мый Санкт-Петербург гыч заказной серышым нальым. Тушто эргыжлан да кок ӱдыржылан ачаштым тойымо верышке толаш йодыныт. Молан манаш гын, тиде ял воктене колышо салтак-влакым уэш, ик кугу иза-шольо шӱгарыш, тоеныт. Мый тушко каяш лийым. Вет тидын нерген мый илышем мучко шонен коштынам. Кунам ачам сарышке каен, мыланем вич ий лийын. Кузе коҥ гамбалне кийымем шарнем, мый денем пырля эше пӧртыштє куд иза-шольым ден ака-шӱжарем лийыныт. Ачам мыйым нӧлтале, шупшале, кечшудым изиш кидышкем пыштыш да моло ял калык дене пырля кайыш.

Ачамын фронтыш кайымекыже, ялыште неле ий-влак тӱҥальыч. Кочкаш ситен огыл, чияш лийын огыл, коҥгаш олташ пу лийын огыл. Авана эр гыч кас марте пасушто але фермыште, пашаште лийын. Меат тудлан полшаш тыршенна. Чыланат пашам ыштеныт: кӧ пасушто, кӧ пакчаште, кӧ чодыраште, кӧ фермыште. Кунам мыланем шым ий ыле, Каниф изам дене пошкудо ялышке кӱтӱм кӱташ кайышна. Вес изамже чодыраште пум поген да орвашке ӱшкыж-влакым кычкен, нуным ужалаш коштын. Чыла тиде – шужымаш, йӱштӧ - арам эртен огыл. Изам, 20 ияш самырык рвезе, черланен колен. Армийыште тудо кок тылзе веле служитлен шуктен. Ме шкежат изиш гына шужен колен огынал. Ялла мучко кочкаш йодын коштынна. Тунам ме гына огыл, уло эл шужен илен.

Сар пытен, армий деч вара ешым чумыренам. Ончыч эрге, вара кок ӱдыр шочыныт. 1968 ийыште Бурай селашке илаш кусненна. Кызытат тыште илена.

А кызыт мый тыланда тиде поездке нерген каласкалынем. Санкт-Петербург олаште Башкирийыште шочын-кушшо Шакурова Диляра Шавкатовна, «Эсклюзив» юридический фирмын генеральный директоржо, Ленинград воктене кредалмаште колышо салтак-влакым кычалме шотышто, фирмым почын. Ме тудын деке йыҥгыртышна, чыла умылтарыш – кузе лияш да мом ышташ. Ме уныкам, эргымын ӱдыржӧ дене коктын, каяш лийна. Изирак мешакыш Токран мланде рокым нална.

3 сентябрьыште ме Старый Руссаште лийна. Мемнам кредалмаш верлашке намийышт, боевой Чап музейыште лийна. Стелле, памятник, шӱгарысе возымаш-влакым ончет да тыге чучеш, пуйто чыла колышо-влак Башкирий гыч улыт, шинчалан тынар палыме фамилий-влак перна, мыняр еҥ тыште шке вуйжым пыштен, чыла тидым ончен шинчам вӱд налеш. Кӧ тышке толын – организатор, военный, юмынеҥ-влак – чыланат ойленыт. Кастене, рестораныште, поминкым эртареныт. Чыла ужмо-колмем илышем мучкылан сита. Но эн тӱҥжє, мый ынде ачамым кушто тойымым палем.

Чылалан, кӧ Санкт-Петербург олашке миен толаш полшен, кугу таум каласыме шуэш. Калтасамытлан, Диляра Шавкатовналан, организатор, ӱдырем-влаклан кугу тау. Тўжем гана тау Айгуль уныкамлан. Тудо мыйын шукертсек шонен коштмо шонымашемым шуктыш».