Дознаватель-влакынат пашашт ятыр

Эртыше ийын мемнан газетыште ме Россий МВД-ын Калтаса районысо пєлкан следственный пӧлкан пашаж дене палыме ыштенна ыле. Нунын деч посна правам аралыше органыште осал пашам ыштыше-влакым кычалме да законым пудыртымаште расследованийым ыштымаш дене кылдалтше еҥ-влакат пашам ыштат. Мутлан, дознаватель-влак. Таче ме нунын дене палыме лийына.

Тыгеракын, Россий МВД-ын Калтаса районысо пӧлкажын дознаний группыжо. Тыште кум еҥ пашам ышта: старший дознаватель, полицийын майоржо Шайхинурова Зиля Зуфаровна, дознаватель, полицийын лейтенантше Нурмухаметов Александр Аркадьевич да дознаний группы вуйлатышыже, полицийын майоржо Кагиров Марсель Рафисович. Лач нуно дознаний мийыме годым граждан-влакын праваштым да интересыштым аралат.

– Мемнан службына эше самырык, – ойла Марсель Кагиров. – Тений октябрьыште 28 ий темын. Тыште уста специалист-влак тыршат. Мутлан, старший дознаватель Зиля Зуфаровна органыште 25 ий утла пашам ышта. Тудо мыланна, Калтаса пӧлкаште пашам пырля ыштыме йолташыже-влаклан туныктышо да наставник улеш. Ийготыш шудымо икшыве-влак дене пашам намийыме шотышто инспектор лийын пашам ышташ тўҥалын.

Мут толмашеш, Марсель Кагиров шкежат 17 ий ончыч ийготыш шудымо икшыве-влак дене пашам намийыме шотышто инспектор лийын пашам ыштен. Варажым дознаний группыш куснен, а таче тудым удан огыл вуйлата.

Самырык пашаеҥ Александр Нурмухаметов тыште кум ий тырша. Ушан-шотан, дисциплинированный, шке пашажым сай палыше специалист улеш.

Могай пашам вара нуно шуктат? Пашашт следователь-влакын гаяк. Ойыртемже – куштылго да кокла нелгытан осал пашам тўжваке лукмаш. Тиде шолыштмаш, айдемын тазалыкшылан эҥгекым ыштымаш, оружийым да наркотикым закондымын ужалымаш. Чынжым каласаш гын, Марсель Рафисович ятыр осал паша нерген ойлыш. Диктофонем пеленем уке ыле, сандене 3-4 гына ушеш кодо.

Тудын мутшо почеш, ты службын пашаеҥже-влак криминал характеран увер-влакым фиксироватлат да документироватлат. А шке пашаштым сай да профессионал семын шукташ манын, нунылан писын гына верыштак ориентироватлалташ да мутланыше еҥ дене чын кутыраш кўлеш. Лач тидын деч нунын ончыкылык пашашт шога. Дознаний группа оперативно пашам ышта, вет нунын пашаштлан 30 сутка гына ойыралтеш. Шоналтыза теве, 30 кече жапыште мемнан дознавательна-влак чыла тўткын шымлен лекшаш улыт. Подозреваемый да чыла свидетель-влак дене мутланымаш, вещественный доказательстве-влакым ончен лекмаш, уголовный паша деке ушымаш, проишествий лийме верлашке лекмаш, верлаште показанийым текшырымаш… Чыла тидым ыштыме деч вара гына уголовный паша судыш колталтеш. Оҥай? Мыланем гын нимо оҥайже уке. Марсель Кагиров дене мутланыме годым тудланат тыге каласыш: «Тендан пашада йӧршеш оҥай огыл». А полицийын майоржо мый денем ыш кӧнӧ.

– Дознавательын пашаже психологически оҥай, – ойла тудо. – Еҥ-влак тўрлє улыт, кажныж деке йӧным муын моштыман. Тугайжат лиеда, свидетельын кутырымыжо ок шу. Шоя показанийым пуымо нерген кугу умыландарыме паша шке емыжшым пуа. Тидым каласаш кўлеш, подозреваемый-влакат айдеме улыт, улыжат нуно посна категорийыш пурат. Нунын дене поснак вес семын кутыраш кўлеш.

Кузе Марсель Кагиров палемда, дознаватель чакныдыме, пеҥгыде койышан лийшаш. Нуно еҥ-влак дене мутланен моштышаш улыт.

Чын, нунын пашашт закон деч шога. Граждан-влакын праваштым пудырташ огыл манын, нуным чын кучылтын моштыман. Нунын законный интересыштым шыгыремдыман огыл. Туге гынат мемнан пашаштынат оҥай тат-влак лиедат.

– Теве подозреваемый мутланымаште титакан улмыж дене кєнен, – умбакыже ойла Марсель Рафисович. – А потерпевший ўскыртланен шогалын да показанийым ок пу. Осал пашам ыштыше еҥ ойла: «Чын, мый шолыштынам», а заявитель чыла мо лийме нерген огеш шарне, аракам йўшӧ лийын да мыйын нимо йомын огыл манын ойла. Мыскара семын миен лектеш. Туге миен лектеш, осал пашам ыштыше еҥет потерпевшийым кутырыкта.

Группа вуйлатышын мутшо почеш, тыгай случай-влак шагал огыл. Нуно дознаватель-влакын неле пашаштым лушкыдемдаш полшат.

Ындыжым шке мутемым мӧҥгеш налам. Чынжым каласаш гын, дознаватель-влакын пашашт моткоч неле, вуйын шогыман, кажне пашаеҥ деч кўкшӧ юридический образованиян лиймым йодшан, чытышан, тўткӧ лийман. Нуно шке корныштым пален ойырен налыныт. Сандене тыште шке пашаштым сай палыше еҥ-влак гына пашам ыштат.

О. Айгильдина.