Мӧҥгысӧ ферма

Сурткайыкым ашныше-влак коклаште южгунам ӱчашымашат лектеш: чыве тӱшкаште агытан кӱлеш мо? Иктышт ойлат, пуйто уто арамлогар веле. Адакшым тудо пеш эр мураш тӱҥалеш, малаш эрыкым ок пу. Весышт тыге маныт: агытан деч посна могай чыве? Мурымыжымат колышташ о‰ай, чонлан ласка, адакшым агытан деч посна чыве-влак исыр муным веле мунчат, тушечын игым пӱктен лукташ ок лий.

Агытан малаш эрыкым ок пу, помыжалта гын, тыге ыштен ончыза. Ӱпым кучыкташ кучылталтше кӱжгӧ резинкым налза, оржа пытыме мучашке, йымаке, чиктен шындыза. Тунам мурымыжо айдемын мутланымыже деч чотрак ок шокто. Тыге агытан тендамат, пошкудыда-влакымат тургыжландараш ок тӱҥал.

Чыве 5-7 тылзаш мунчаш тӱҥалеш. Тидлан агытан ок кӱл. Агытан деч посна чыве исыр муным веле мунча. Тушечын иге ок шоч. Тугеже шке озанлыкыште чывигым пӱктен луктыктынеда – агытан деч посна ок лий.

Вичаште, левашыште чӱчкыдынак тыгай сӱретым ужаш лиеш: чыве-влак шке коклаштышт кредалыт да южгунам эсогыл вӱр лекмешке чӱҥгалын сеҥат. Сусыр верым моло чыват чӱҥгаш тӱҥалеш. А теве агытан кредалше чыве-влак коклаш пура, чара. Тыгеже чыве-влак сусыргымо деч аралалтыт. Эшеже сусыргышо чыве начарын мунча. Кастене, кунам вичашке малаш каяш жап шуэш, агытан ӱжын наҥгая, тыгак шке мурыж дене эрдене эррак помыжалтара.

Агытан улмо годым чыве-влак сайынрак мунчат. Чыве деке у сурткайыкым ушаш гын, садак кредалаш тӱҥалыт, ӧрдыжым шке тӱшкашкышт ынешт ушо. Теве тыгай годым адакат агытан кредалмашым чара, коклашкышт пура.

Мунчышо чывыланат поснак чот белок пайдале. Тудыжо личнинкыште, шукшышто, насекомыйышто шуко. Агытан, тыгай кочкышым кучымек але ужмек, чывыже-влакым ӱжеш, пукша. Лӱдыкшӧ лекме годымат агытан шкешотан йӱкым луктеш, да чыве-влак мӧҥгышт вашкат але шылыт. Эшеже агытан улмо годым кажне ир кайыкак огыл чыве деке лишемеш.

Чыве тӱшкаште агытан уке да тудым налме, коклашкышт колтымо гын, тӱҥалтыш жапыште ӱмбакыже керылтынат кертыт. Тыге тудо куржын да шылын кертеш. Но агытан чывылан удам нигунамат ок ыште. Икмыняр шагат гычак тудо шкенжым ончыкташ, оза улмыжым палдараш тӱҥалеш. Шке пелашыже-влак дене кыл сай гын, айдемым, поснак ӧрдыжым, чӱҥалынат кертеш.